verhelderen - verbinden - verdergaan

En zo is het. Je bent niet verliefd geworden op je partner omdat hij kinderen had, maar ondanks dat hij kinderen had. De liefde was sterk. Deze zin kwam ik tegen in een artikel van Mary Keller* over stiefmoeders en houden van de kinderen van hun geliefde.

Liefde komt niet op bestelling
Sommige partners met kinderen verwachten min of meer dat hun geliefde gaat houden van zijn kinderen, alsof ‘ze van jezelf zijn’. Dat is onmogelijk om te vragen. Vaak met als reden dat als je van hem houdt, je ook houdt van zijn kinderen. De buitenwereld gaat hier ook vaak vanuit. Het interessante is dat dat vaak mensen zijn die geen stiefouder zijn.  

Je gevoelens zijn je gevoelens. Er bestaat zoiets als de ‘wees-blij paradox’. Dit is een onmogelijke opdracht. Je kunt niet spontaan blij zijn. Verwachten dat een vrouw zodra ze een geliefde treft met kinderen, van de kinderen gaat houden, kan ook niet. Het is unfair en onrealistisch.  
 
Velen van ons hadden het misschien wel zo gemakkelijk gevonden als er een toverstaf was, waarmee we van onze stiefkinderen gingen houden. Dat zou het leven gemakkelijker maken, maar helaas. Laat je ook niet verblinden door prachtige plaatjes of verhalen over een volkomen happy samengesteld gezin, waarin iedereen van elkaar houdt. Er is altijd een andere kant, die niet wordt verteld.

Waarom is de wens tot 'houden van' unfair en onrealistisch?
Door al die druk en (impliciete) verwachtingen, kunnen vrouwen het heel moeilijk hebben. Soms durven ze niet te bekennen aan hun man of zelfs aan zichzelf dat ze niet van hun stiefkinderen houden of niet van elk stiefkind.

Waarom zou je van hen moeten houden? Je bent samen met hun vader ondanks hen (en niet dankzij) en dat is al heel wat. Waar blijft de waardering dat vrouwen hun leven en huis openstellen voor de kinderen van hun partner? In plaats daarvan zijn er allerlei sprookjesachtige verwachtingen rond ‘houden van’ waarmee stiefmoeders worden belast.

Laten we eerlijk zijn. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het in ieder geval al vier jaar duurt voor stiefouders en stiefkinderen zich comfortabel met elkaar voelen. En dat kinderen bijna altijd aan hun eigen ouders de voorkeur geven, ook als dit een adoptie-ouder is, of als de ouder overleden is, of afwezig is en zich niets van het kind aantrekt. Laat dit tot je doordringen, dit is de realiteit.

Als in mijn praktijk vrouwen aarzelend bekennen dat ze niet echt van hun stiefkind houden, vraag ik hen meestal of ze het idee hebben dat hun stiefkinderen wel van hen houden. Nee, maar meestal vinden ze dat heel normaal. Inderdaad en dat is stiefmoeders eigen gevoel ook!

Uit onderzoek blijkt ook dat na echtscheiding heel veel stiefkinderen zich niet close voelen met hun stiefmoeder. Dat heeft er ook mee te maken dat veel kinderen minder contact hebben met hun vader dan met hun moeder.  

Volgens mij is het helpend om ons te realiseren dat zowel onze stiefkinderen als wijzelf niet op bevel van een ander kunnen houden en ons daarvoor niet hoeven te schamen. 

Een paar tips voor als je niet van je stiefkind houdt

• Handel vriendelijk en liefdevol, ook als je het nog niet voelt. Het belangrijke woord is hier handelen of doen. ‘Doen alsof’. Dit is vaak een strategie die weerstand oproept, die als schijnheilig of oneerlijk wordt beoordeeld. En toch, het komt voort uit de cognitieve gedragstherapie. Ik zal een voorbeeld geven dat we allemaal kennen. Als we ons niet zo fijn voelen, maar onze mondhoeken optrekken en gaan glimlachen, voelen we ons lekkerder. Het is een techniek die oefening vraagt. Het gaat er niet om dat je dingen gaat doen die je niet wilt, maar elke stiefmoeder wil graag vriendelijk zijn en haar stiefkind warm tegemoet treden. Daarom is het ook niet schijnheilig. Het leidt op termijn tot vriendelijk gedrag dat je wezenlijke intenties reflecteert; 
• Laat hun moeder erbuiten. Bekijk je stiefkind als een persoon met eigen karakter en gedrag, zonder dat je het relateert aan gedrag van hun moeder of vermoedt dat hun moeder erachter zit. Je maakt het jezelf nodeloos moeilijk; 
• Kijk naar hun vader. Vaders kunnen na een echtscheiding of overlijden vaak toegeeflijk zijn naar hun kinderen. Die reageren erop met hun gedrag. Soms compenseert vader omdat er geen kerngezin meer is. Spreek vader erop aan, het gedrag van de kinderen is niet hun fout; 
• Zorg voor lagere verwachtingen. Vader kan vanuit schuld of schaamte hopen dat jij dingen oplost in het samengesteld gezin. Jouw rol is niet om gevolgen van de breuk tussen de ouders op te lossen. Jij kunt er niks aan doen dat hun moeder is overleden. Nog los van het feit dat het naar jou als stiefmoeder unfair is, zet het je ook op de verkeerde plek. Het is noch je taak, noch je plaats. De relatie tussen stiefmoeder en stiefkids wordt er nooit beter op als stiefmoeder een rol toebedeeld krijgt, die haar in het systeem niet toekomt; 
• Bekrachtig je geliefde. In 2020 is er een onderzoek uitgekomen dat laat zien dat mannen minder goed zijn in het signaleren van onbeleefd of afwijzend gedrag van hun kinderen. Iets dat veel vrouwen herkennen. Verwijt je man dit niet, maar bespreek eerlijk wat er gebeurt zodat hij zijn rol kan pakken; 
• Zorg dat de basics op orde zijn. Moedig je partner aan om samen heldere huisregels op te stellen. En bespreek samen welke waarden jullie in huis willen tonen aan de kinderen en ook van hen verwachten. Het gaat daarbij om respect en vriendelijkheid, los van welke gevoelens er spelen. Dit is ook een mooie vaardigheid om in het leven buiten het samengesteld gezin te bezitten.

Is het toch liefde?
Je vriendelijke en liefdevolle gedrag (ook al is er van liefde geen sprake) kan op termijn door het maken van verbindingen in je hersenen zorgen voor echt liefdevol gedrag. Als je zover bent dat je je stiefkind vriendelijk en liefdevol kunt behandelen, los van wat je echt voelt, zou dat al geen liefde genoemd kunnen worden?

*Ik ben voor dit blog geïnspireerd door het artikel ‘Stepmoms who don’t love their stepkids’ van Mary T. Kelly in het Stepmommagazine.