verhelderen - verbinden - verdergaan

We weten niet beter. Bij vrouwen is en wordt boosheid anders beoordeeld dan bij mannen. Dat begon al toen we klein waren. Het gaat om ingesleten stereotyperingen. We waren nog maar vier of vijf jaar toen we onbewust al wisten van die typeringen. Aan mannen wordt moed en kracht toegeschreven, aan vrouwen mildheid en zorgzaamheid. Ofwel volgens Kristin Neff* worden aan vrouwen de gemeenschapsgerichte eigenschappen toegedicht en aan mannen de handelingsgerichte eigenschappen, respectievelijk de yin en yang eigenschappen.

Welk gedrag wordt verwacht?
We doen mannen en vrouwen tekort. Natuurlijk zijn er mannen met yin- en vrouwen met yang-energie. De kern is dat de omgeving bepaald gedrag van ons verwacht en ander gedrag afwijst. En die verwachtingen dragen we onbewust met ons mee. Assertieve mannen zijn krachtig, assertieve vrouwen onaardig. Een resolute houding maakt een man besluitvaardig, een vrouw wordt als bitch gezien.

Persoonlijke ervaring
Er zijn weinig mensen die me kennen en mij een ‘doetje’ zouden noemen. Ik kan meestal wel voor mezelf opkomen en naast liefdevol en betrokken, ben ik ook krachtig. En toch, wat kan ik mezelf wegcijferen. Mijn woord ervoor is ‘voegen’. Ik voeg(de) me en houd/hield vaak onvoldoende rekening met mijn eigen verlangens. Harmonie is/was voor mij heel belangrijk. Ik kan terugkijkend ook precies aanwijzen in mijn leven als stiefmoeder waar ik voegde, zeker toen de kinderen nog bij ons woonden. Dat ‘voegen’ gebeurde juist vaak naar mijn geliefde. Ik wilde hem niet in een lastig pakket brengen.
 
De afgelopen jaren heb ik een ontwikkeling doorgemaakt naar beter samengaan van de yin- en yang-energie. Dat gun ik elke stiefmoeder en daarin probeer ik hen ook te ondersteunen.

Vaker boos op je partner
Word wat vaker boos op je partner. Het fundament van het samengesteld gezin is jullie relatie. Niet alleen jullie liefdesrelatie als partner, ook jullie relatie als vader en stiefmoeder. Als gevolg van de focus die vrouwen -vaak onbewust- hebben op harmonie, kunnen stiefmoeders zichzelf zo klemzetten. Zíj moet veranderen, zíj moet ermee leren omgaan. De belangen van anderen gaan voor die van haarzelf. Van haar wordt niet verwacht dat ze de knuppel in het hoenderhok gooit.
 
Vrouwen leren hun boosheid binnen te houden en niet zoals mannen te uiten. We richten de boosheid vaak naar binnen, onder andere in de vorm van zelfkritiek. ‘Hopelijk’ leert zelfkritiek ons om ons gedrag aan te passen, zodat we weer veiligheid ervaren. Misschien wel juíst in het samengesteld gezin. Laten we daarmee stoppen!
 
Natuurlijk is het zo dat je ook kritisch mag zijn op je gedrag en je attitude. Heel regelmatig ligt er echter huiswerk voor vader. Spreek hem erop aan.  Hij wordt vaak in de luwte gehouden, terwijl hij één van de hoofdrolspelers is. Als stiefmoeder een probleem heeft, heeft het koppel een probleem.

De voordelen van boosheid
Boosheid is een nuttige emotie, óók voor vrouwen. Uit onderzoek blijkt dat boosheid op vijf manieren waardevol kan zijn.

1. Boosheid geeft ons energie, verdrijft passiviteit en geeft motivatie;
2. Boosheid focust op een probleem dat onze aandacht vraagt;
3. Wie boos is, is niet bang. Boosheid helpt ons om onszelf te verdedigen en te beschermen;
4. Boosheid heeft een communicatiefunctie. Niet alleen waarschuwt boosheid ons dat er iets mis is, maar het is ook een signaal naar de ander;
5. Boosheid geeft ons een gevoel van persoonlijke controle en kracht. We zijn geen slachtoffer.

Boosheid is niet steeds nuttig
Er bestaat constructieve en destructieve boosheid, de laatste is niet nuttig, integendeel.
 
Destructieve boosheid:

• Focust op de persoon en wijst mensen af (de ander, maar de boosheid kan ook tegen onszelf zijn gericht);
• Het is een agressieve en vijandige energie, bedoeld om te ‘vernietigen’;
• Ze is reactief en gedachteloos;
• Boosheid werkt verblindend, waardoor we niet meer helder zien;
• Boosheid sluit de verbinding met de ander af, isoleert;
• Ze is ondermijnend voor (zelf) compassie en schadelijk voor onszelf en de ander.

Constructieve boosheid, dat is:

• Voor jezelf opkomen, je rechten assertief, zonder vijandigheid, verdedigen;
• Gericht op het onrecht, niet op de persoon;
• Positief voor onze gezondheid, fysiek en mentaal;
• Gericht op begrijpen in plaats van te vernietigen;
• Een effective manier om conflicten op te lossen;
• De ander wordt geen vijand, maar blijft mens.

Maak gebruik van je zorgzame kracht
Zijn er alleen yin-eigenschappen, zoals begrip en zorgzaamheid, dan kunnen die leiden tot machteloosheid en afhankelijkheid. Zijn er slechts yang-eigenschappen als doelgerichtheid en actiebereidheid, dan kunnen die veranderen in dominantie, agressie en weinig aandacht voor emoties. Geen yin zonder yang en geen yang zonder yin.
 
Juist de combi van yin en yang in onszelf brengt zorgzame kracht. Boosheid zonder compassie, is hard en reactief. Als we onze boosheid uiten, terwijl ons hart openblijft, kan de boosheid gericht blijven op het verlichten van de pijn of het oplossen van het ongemak.

Boosheid en kerst?
Waarom in deze kersttijd een blog over boosheid? Raar? Ja en nee. Wel als je gelooft in het zoete verhaal van warme (samengestelde) gezinnen rond de boom en aan de kersttafel, waar één en al liefde is.
 
Niet als je ontdekt dat kerstdagen zijn als andere dagen. Dat de wil er is om in harmonie met elkaar om te gaan, maar dat je ervaart dat er iets ontbreekt. Misschien dat juist met kerst, het feest van het licht, het een goed moment is om je onvrede te voelen en te besluiten het licht erop te laten schijnen en ermee aan de slag te gaan.

Mijn kerstwens
Wat ik je toewens: heb de moed om je uit te spreken en tot bloei te komen (dit is ook de ondertitel van het boek Krachtige zelfcompassie).

*Voor dit blog ben ik schatplichtig aan Kristin Neff, met haar boek Krachtige zelfcompassie.
 
Noot:  Dat boosheid vrouwen niet in dank wordt afgenomen, geldt nog sterker voor zwarte vrouwen. Het is belangrijk daarbij stil te staan. Zij worden vaak afgeschilderd als boos en vijandig. Daar zien we helaas de invloed van seksisme én racisme.