verhelderen - verbinden - verdergaan

Ook als het goed gaat, blijven relaties in het samengestelde gezin spannend, bijvoorbeeld tussen moeder en stiefmoeder of stiefmoeder en stiefkind. Misverstanden en valkuilen liggen op de loer. Veel stiefmoeders willen het graag goed doen. Ik merk dat veel stiefmoeders proberen -soms op allerlei manieren- anderen tevreden te houden, zodat de relatie goed blijft of wordt. 

Iemand proberen tevreden te houden door iets te doen, of te zeggen of te geven, is de strategie van de valse hoop. De gedachte erachter is: “ik wil dat graag hebben, als ik nu [dit] voor haar doe, dan lukt het wel”. Ik zal een voorbeeld geven. Moeder vroeg of haar hond tijdens een week vakantie bij vader en stiefmoeder kon verblijven. Stiefmoeder zei meteen: “ja”. Veel zin had ze er niet in, maar ze bedacht dat zij dan later ook eens een gunst kon vragen. Een paar maanden later wilden vader en stiefmoeder graag naar een trainingsweekend, maar dat was een weekend waarop de kinderen kwamen. Stiefmoeder was gepikeerd dat moeder ‘nee’ zei, zij hadden toch op de hond gepast?

Dat is de strategie van de valse hoop. Of de stiefmoeder die een moeizame relatie heeft met haar stiefdochter en merkt dat ze vaak haar lievelingseten kookt. Ook valse hoop.

Natuurlijk kun je iets voor iemand doen. Maar dat is iets anders dan dat je iets doet in de hoop dat de ander iets voor jou gaat doen of dat de situatie wordt zoals jij graag wilt. Het gaat dus niet om je gedrag als wel om je intentie, je oogmerk.
Iets voor iemand doen, doen we vaak en dat is ook fijn, maar als je dat doet omdat je eigenlijk verwacht dat er ooit iets terugkomt of dat je je er prettiger door gaat voelen, is dat valse hoop.

Ik heb zelf ook vaak de strategie van de valse hoop gevolgd en ik probeer er los van te komen. Ik zal een persoonlijk voorbeeld geven. In een vorige baan werkte ik samen met een collega die wat onvoorspelbaar was. Dat gaf me bij tijd en wijle een unheimisch gevoel. Ik werd er onzeker van. Ik houd van harmonie. De ene keer keek ze me nauwelijks aan, de andere keer maakte ze enthousiast een praatje. En met hoe zij zich gedroeg, ging mijn gevoel van welbevinden op en neer. Ik merkte dat ik haar een beetje ging pleasen, een keer een doosje aardbeien meenemen of koffie voor haar halen. Dat is echt valse hoop. Ik deed dingen die ik ook graag voor anderen doe, maar bij haar was mijn intentie anders. Waar ik op hoopte was harmonie en dat het onvoorspelbare gedrag stopte. 

Valse hoop is een copingsmechanisme, ontstaan in je jeugd. Ieder mens ontwikkelt in die fase overlevingsmechanismen en een ervan, die heel veel voorkomt, is de valse hoop.
Onder valse hoop zitten vaak verborgen: schuld, angsten, gevoel van niet goed genoeg zijn, het willen afweren van vermeend onheil etc. Zo zat achter mijn valse hoop met mijn voormalige collega mijn angst voor een slechte relatie met haar, angst voor onveiligheid.

Hoe erg is dat eigenlijk als je de strategie van de valse hoop volgt?
Zeker is in ieder geval dat de strategie niet werkt.
Ten eerste leg je de oplossing buiten jezelf, bij de ander. Maar een ander kan je nooit geven waar je eigenlijk behoefte aan hebt: je goed genoeg voelen, vrij zijn van angsten. Als kind was het een nuttige strategie omdat je afhankelijk was. Nu kun je leren op jezelf te vertrouwen en het ‘ik ben goed genoeg’ gevoel in jezelf vinden en in jezelf veiligheid ervaren. Je bent niet meer dat kleine meisje van toen.
Ten tweede met valse hoop ga je bijna altijd over je eigen grenzen heen. Niet wat jij wilt doen staat centraal, maar wat je denkt of voelt wat nodig is om iets te krijgen of aan een vervelende situatie te ontsnappen.

Hoe kun je ermee omgaan? Wat heeft mij geholpen? 

1. Luister naar je lichaam. Als ik vaag ongemak ervaar of een ‘niet-pluis’ gevoel, check ik wat mijn oogmerk eigenlijk is.
2. Wat is mijn echte intentie? Wil ik iets voor iemand doen uit vrije wil, of heb ik bijbedoelingen? 
3. Als ik bijbedoelingen heb, is het valse hoop. Dan vraag ik mezelf: “wat wil ik echt”?
4. Dan kan ik de valse hoop loslaten en een volwassen keuze maken.

Aan het gedrag kan een ander het niet zien, jijzelf herkent valse hoop aan je intenties.
Daarmee aan de slag gaan heb ik als bevrijdend ervaren.

De strategie van de valse hoop is mooi samengevat in de titel van de song van The Fun Boy Three, Bananarama:
“It ain’t what you do it’s the way that you do it’