verhelderen - verbinden - verdergaan

Ken je je fysieke grens? Je reikt je arm uit om iets van een hoge kast te halen. Kun je er niet bij? Dan geeft je lichaam het signaal dat er een grens is. Dat is behoorlijk duidelijk.

Fysieke grenzen
Niet iedereen kan zijn grenzen goed voelen. Ga je door tot je pijn hebt, gewond raakt of instort? Door mindful, met milde open aandacht, bij je lichaam te zijn, leer je je grenzen beter kennen. Grenzen zijn niet altijd harde grenzen, er is een grijs gebied, een grensgebied.  

Zelfs als je grenzen voelt, is het nog de vraag wat je ermee doet. Sommige mensen zien in het ervaren van een grens een uitdaging om erover heen te gaan. Grenzen verleggen is geen probleem, maar er zijn grenzen aan je lichaam. Als je na trainen spierpijn hebt, kan dat een teken zijn dat je goed bezig bent geweest en dat je lichaam gezond kan herstellen. Het kan ook het teken zijn dat je te ver bent gegaan en je lichaam hebt overbelast. Rust is dan het enige dat helpt. Wanneer spierpijn het ene of juist het andere betekent, zul je moeten ervaren en ernaar handelen.  

Mentale en emotionele grenzen
Dat zijn dan nog de fysieke grenzen. We hebben ook mentale en emotionele grenzen. Hoe is het om daar onze grenzen te herkennen en te ervaren? Misschien nog wel lastiger. 

Dergelijke grenzen stellen is niet het eerste dat ons wordt geleerd, integendeel. Zo zijn we niet opgevoed.  Aardig zijn, ja zeggen en rekeninghouden met anderen: daarmee krijgen we genegenheid van ouders, onze partner en in de maatschappij.

Voldoen aan de wensen van anderen. Waar zijn die van onszelf? 
Voldoen aan de grenzen van anderen of van wat we denken dat anderen van ons verwachten, is het stuur uit handen geven. Je legt het bepalen van je grenzen immers buiten jezelf.  

Velen ontlenen hun waarde aan het meeveren met de wensen en behoeften van anderen. Zeker in het samengesteld gezin. Daar voelen we vaak de noodzaak om ons aan te passen. De kinderen hebben er niet voor gekozen en onze geliefde heeft het al lastig genoeg. We willen hem niet in een positie plaatsen waarin hij klem komt te zitten tussen ons en zijn kinderen. 

Maar werkt dat zo? Zijn we niet van waarde als we onze eigen wensen volgen en daarmee grenzen stellen? Of wil je geen grenzen voelen en stop je pas als je klaar bent met wat je wilde gaan doen? Of stop je pas als iedereen om je heen tevreden is?  

Dat kom ik vaak tegen als ik stiefmoeders begeleid. Na een paar jaar komt het samengesteld gezin in rustiger vaarwater. Bij stiefmoeder komt dan indringend de vraag op: “Is dit nou wat ik wilde?”. Ze blijkt te weinig aan zichzelf te hebben gedacht en ze is fors over haar grenzen gegaan. Als ze dat aangeeft bij haar partner is zijn reactie vaak: “Het loopt toch lekker?” Ja, maar niet voor haar. 
 
Het kan lastig zijn voor jezelf opkomen, misschien vinden mensen je wat minder aardig. En hoe ga je om met dat gevoel in jezelf dat je niet zo egoïstisch moet zijn? Het ervaren van schuldgevoel misschien?
 
Dan is het tijd voor zelfcompassie. Zelfcompassie heeft zachte en krachtige (yin en yang) componenten. Vanuit de ondersteunende zachte kant kunnen we ons eraan herinneren dat de mening van anderen onze waarde niet bepaalt. Dat onze belangen en behoften er ook toe doen. En vanuit de krachtige zelfcompassie kunnen we grenzen stellen en nee zeggen. 

Ontdekken van je behoefte en daarmee je grens
Je bewust worden van het verlangen achter je grens. Als je over je grenzen laat gaan, kan dat betekenen dat je je eigen verlangen niet serieus neemt. Natuurlijk mag je andere belangen af en toe voor laten gaan. Maar doe het bewust, laat het geen automatisme zijn.
  
Hoe doe je dat, je verlangen of behoefte ontdekken? Een observatie-oefening zou je het antwoord kunnen geven. In je lichaam ligt je behoefte opgeslagen. Observeer of je je grens voelt. Wil je deze situatie wel of niet?

Welk antwoord geeft je lichaam: Ja of Nee. Bij Nee: voel je grens, welke is het (benoemen) en waar in het lichaam voel je de grens? Onderzoek welke wens of welk verlangen achter de grens ligt.

Daarmee leer je veel over jezelf. Belangrijke ontdekkingen, wat wil je echt? Geen betere manier om je diepste wensen te leren kennen dan door grenzen te voelen en ook gaandeweg grenzen te trekken. Er is niks op tegen om klein te beginnen. Sterker nog, dat is slim. Kleine grenzen om te oefenen en je er vertrouwd mee te maken. Elke micro-grens is ruimte voor jezelf.

Verdere bewustwording: wat gebeurt er bij je als jij de ander toch over je grenzen laat gaan? Welk stemmetje komt er dan? Of waar merk jij het fysiek? Wat voel jij? Onderzoek in elke nieuwe situatie waar grenzen liggen, tot het een gewoonte is. Wat wil jij wel en wat per se niet?  

Hoe gaan we verder om met grenzen?
Voor het stellen van grenzen zijn drie stappen van belang:   

Grenzen bepalen;   
Grenzen aangeven;   
Grenzen bewaken. 

Dit artikel gaat over grenzen en het bepalen ervan. De andere stappen, hoe je grenzen aangeeft en bewaakt, heb ik in een eerder blog beschreven. Dat kun je hier teruglezen. 

Voor jou
Voel jij je vrij hoe je omgaat met jouw grenzen? Het gaat tenslotte om jouw verlangen, jij blijft binnen de grenzen van jouw lichaam en jouw emotionele en mentale grenzen. Vergelijken met een ander hoef jij je niet. Jij kent je grenzen het beste. Vertrouw daarop.