verhelderen - verbinden - verdergaan

Veel vrouwen beginnen vol enthousiasme aan een leven met hun geliefde en zijn kinderen. Soms lijkt het alsof geen moeite hun te veel is. Schijn bedriegt. Na verloop van tijd blijkt dat het voor veel stiefmoeders zwaar wordt. Is het tijd om wat milder voor jezelf te zijn? Zou het je helpen je rol op een andere manier in te vullen?

Jullie samengesteld gezin is geen kopie van een kerngezin
Veel mannen weten heel goed dat hun geliefde niet de moeder is van zijn kinderen, maar gedragen zich wel alsof er nog sprake is van een soort kerngezin. Dat stiefmoeders zorgtaken oppakken, vinden onze geliefden vaak heel gewoon en wij eerlijk gezegd zelf ook. 
 
Onze cultuur heeft nog geen gezond perspectief ontwikkeld op de rol van een stiefmoeder. De verwachtingen van de man zijn vaak nog dat een goede stiefmoeder zich gedraagt als een vrouw in een kerngezin en ‘leuk meedoet’. Zij is niet de moeder van zijn kinderen en ambieert dat ook niet. De kinderen hebben al een moeder en zitten vaak niet te wachten op veel bemoeienis van de vriendin van hun vader. Als stiefmoeder van zichzelf ook verwacht dat ze qua zorgtaken gelijkwaardig meedraait, is er een grote kans dat gevoelens van falen, onrust en verdriet zich aandienen.  

Het verschil tussen afstand nemen en onthechten
In het Engels kennen we de termen disengaging en detaching. Afstand nemen hoort bij disengaging en onthechten is detaching. Het verschil tussen disengaging en detaching ligt vooral in de intentie en de emotionele betrokkenheid bij de situatie.  
 
Disengaging is meer gericht op het terugtrekken uit een specifieke situatie, zonder noodzakelijk emotioneel afstand te nemen. Detaching betekent juist emotioneel loslaten en jezelf beschermen tegen de impact van de situatie. Disengaging is meer een externe en zichtbare actie, terwijl detaching gaat over het loslaten van emotionele betrokkenheid, op innerlijk niveau. 
 
Disengaging (of afstand nemen) gaat erover dat je een betrokken stiefmoeder kunt blijven, maar afstand neemt van taken die niet tot je verantwoordelijkheid horen. Detaching houdt in dat je emotioneel afstand gaat nemen van het samengesteld gezin.  
 
Het leven delen met een man met kinderen vraagt een zekere betrokkenheid van je bij de kinderen. Ze gaan tot je leven behoren. Je maakt ruimte voor hen in je huis en in je leven. Daar past onthechten (detaching) minder goed bij. Onthechten zal voor je geliefde ook niet goed voelen. Zijn kinderen horen bij hem: “hij is niet vrij verkrijgbaar”. Zowel voor jou als voor je geliefde is het van groot belang om het verschil tussen afstand nemen en onthechten te kennen. Je rol als stiefmoeder invullen op jouw eigen wijze kan betekenen dat je afstand gaat nemen en daar is niets mis mee.   

Signalen dat het tijd is om afstand te nemen

• Je voelt je vaak boos en gefrustreerd. Je goede intenties en acties worden maar ten dele of helemaal niet gewaardeerd. Je enthousiasme slaat om in frustratie; 
• Je bent bezig met het veranderen van het gedrag van je stiefkinderen, je corrigeert het meeste van jullie beiden. Je geliefde laat steeds meer aan je over;  
• Stiefmoeders lopen zichzelf regelmatig voorbij in hun poging hun rol op de juiste manier in te vullen. Hun verwachtingen van zichzelf sluiten vaak niet aan bij wat de stiefkinderen willen. Dit kan leiden tot boze, gefrustreerde stiefkinderen en soms tot beschadigde relaties.  
• Je besteedt meer energie aan je rol als stiefmoeder dan aan je rol als echtgenote. Uiteindelijk is je relatie met je partner de belangrijkste in het stiefgezin; 
• Je zelfbeeld hangt sterk samen met de relatie met je stiefkinderen. Te veel investeren in je rol als stiefmoeder, in het gedrag van je stiefkinderen, of in hoe anderen jou in die rol zien is het recept om ongelukkig te worden.   

Hoe ziet afstand nemen er uit?

• Neem een stap terug in je verantwoordelijkheid voor zijn kinderen. Dat begint met een verschuiving over hoe je over je rol denkt. Tip: raak alleen betrokken bij zaken die jouzelf aangaan, bijvoorbeeld hoe jullie thuis met elkaar omgaan raakt jou ook. Maar slechte cijfers van je stiefdochter zeggen niets over jou;
• Je hoeft niet van zijn kinderen te houden. Er kan wederzijds respect zijn, zonder genegenheid; 
• Richt je op wat belangrijk voor je was voordat je zo diep in je rol als stiefmoeder dook: je werk, vrienden en hobby’s; 
• Je geliefde zal de taken die jij deed weer oppakken en uiteindelijk is dat ook zijn verantwoordelijkheid. Let op: hij doet de dingen anders dan jij zou doen, maar daar neem je natuurlijk ook afstand van; 
• Afstand nemen leidt tot keuzes maken. Je hoeft niet naar de schoolmusical, je hoeft niet met hen op vakantie, je kunt als ze er zijn ook prima een x een weekend weg.

Dingen om te onthouden wanneer je probeert afstand te nemen

• Je stiefkinderen zijn niet jouw kinderen. Je bent niet verantwoordelijk voor wie ze nu zijn of wie ze in de toekomst zullen worden;
• Je hoeft niet ten opzichte van hen goed te maken wat misschien eerder in hun leven niet lekker liep; 
• Je stiefkinderen zijn de verantwoordelijkheid van je man.  

Help, wat vindt mijn man van disengaging?
Misschien niet meteen heel leuk, want je nam hem nogal wat werk uit handen. Aan de andere kant kan het hem ook veel gedoe en discussie met jou besparen.

• Leg liefdevol aan je man uit waarom het nodig is om een stap terug te doen, zonder daarvoor de schuld bij zijn kinderen (of bij hem) te leggen. Maak hem duidelijk dat dit belangrijk is om de relatie met hem te versterken en daaraan meer aandacht te geven; 
• Toon begrip voor de aanpassingen die nodig zijn en steun hem daarin, zonder het over te nemen; 
• Blijf in gesprek met elkaar en zeg ook wanneer het wat beter met je gaat. Als je iets leuks opvalt in het gedrag van zijn kinderen, deel dat dan met je man; 
• Vertonen zijn kinderen onplezierig gedrag, maak dan duidelijk dat je zijn steun nodig hebt om respectvol gedrag naar jou te eisen. Respect krijg je als huisgenoot en als partner van hun vader en niet omdat je allerlei klusjes voor hen doet. Vraag je geliefde in te grijpen als zijn kinderen je negeren of onbeschoft tegen je doen;   
• Onthoud dat je nog steeds een volwassene in het huishouden bent. Jij en je partner moeten samen besluiten wat de regels en verwachtingen zijn. Je bent 50/50 partner in jullie relatie—behalve als het gaat om de opvoeding van zijn kinderen. Als je man de regels niet wil handhaven, blijf er dan buiten, zolang het jou niet direct treft; 
• Bespreek met je man hoeveel jullie de kinderen moeten vertellen. Afhankelijk van hun leeftijd is het misschien gepast om ze te laten weten dat je bepaalde dingen niet meer voor ze zult doen. Je gedrag zal echter meer zeggen dan welk gesprek ook. Als ze je vragen om een lift of waar hun schone sportkleding is, verwijs je hen vriendelijk door naar hun vader (tenzij je het een x wilt doen natuurlijk). 

Wat gaat dit je helpen?
De stiefmoeder die afstand neemt is trots op de dingen die ze wél kan beïnvloeden en geeft zichzelf niet de schuld van zaken waar ze geen controle over heeft. Ze vindt manieren om een positieve invloed te hebben op hun stiefkinderen, gewoon door zichzelf te zijn. Ze is een liefdevolle partner die sterk investeert in haar huwelijk en zich minder identificeert met haar rol als stiefmoeder. Daarmee laat ze haar stiefkinderen zien hoe een liefdevolle en gelijkwaardige liefdesrelatie eruitziet. 
 
Deze stiefmoeder voelt ze zich beter over zichzelf en paradoxaal genoeg eindigt ze vaak met betere relaties met haar stiefkinderen. Disengagement is geen wanhoopsdaad, je mag het op elk moment gaan inzetten. Emotioneel gezonde vrouwen die toegewijd zijn aan hun partner, realiseren zich vaak dat een vorm van disengagement de goede weg is om te leven als stiefmoeder. 

En een bonus
Wie het zwaar heeft in haar rol als stiefmoeder en niet afstand gaat nemen, belandt naar mijn stellige overtuiging in een situatie waarin ze gaat onthechten. Ze onttrekt zich emotioneel steeds meer aan het samengesteld gezin. En dan zijn jullie samen verder van huis.

* Bij dit blog heb ik gebruik gemaakt van een artikel uit het themanummer 'A stepmom's guide to disengaging' van Stepmommagazine. Het artikel heet: 'Disenganging' van Brenda Snyder, LCSW; ze is counselor voor liefdesrelaties.