verhelderen - verbinden - verdergaan

“Zij hebben er niet voor gekozen”: dat werd al vroeg mijn kompas in het stiefmoederschap.

Het was tijdens ons eerste weekend weg als samengesteld gezin. Ik keek naar die twee kleintjes van vijf en drie. Zo open, zo kwetsbaar. Ze hadden niet gevraagd om de scheiding van hun ouders, en al helemaal niet om de relatie tussen hun vader en mij. Vanaf dat moment stond hún perspectief centraal. Niet uit schuldgevoel, maar uit zorg. Omdat het simpelweg waar was: zij hadden hier niet voor gekozen.

Ruimte geven begon met compassie
Liefde tussen zijn kinderen en mij? Daar was het toen nog veel te vroeg voor. Misschien zou die er wel nooit komen. Wat ik wél voelde, was compassie. En naast die compassie kwam het besef dat mijn rol als stiefmoeder ook verantwoordelijkheid met zich meebracht. Niet voor alles (ik was hun moeder niet), maar wél voor wat het betekende dat ik in hun leven kwam – en zij in het mijne. Daardoor werd mijn motto alleen maar helderder.

De valkuil van mijn motto
Jaren later, bij de presentatie van mijn boek Stiefmanagement, vroeg iemand me wat ik achteraf anders zou hebben gedaan. Mijn antwoord kwam snel: “Ik zou mijn eigen belang ook wat meer centraal hebben gesteld.” 

Want zij hebben er niet voor gekozen bleek niet alleen een motto, maar ook een valkuil. Vanuit dat motto leverde ik mezelf regelmatig in voor wat ik dacht dat voor hen belangrijk was. 

Het werkte zelfs door in de relatie met hun vader. Strijdpunten tussen ons kwamen vaak niet op tafel, omdat hun belang voorging. Voor hem was dat comfortabel, hij heeft zelden klem gezeten tussen zijn kinderen en mij. 
Maar systemisch gezien had hij soms wél belangen moeten afwegen. Tussen zijn kinderen en mij. Dat gebeurde nauwelijks. Ik gaf vaak al toe voordat er überhaupt iets besproken was. In stilte, Bij voorbaat. 

Toch kijk ik niet met frustratie terug, integendeel. Zo voor mijn stiefkinderen kiezen voelde toen vanzelfsprekend. En misschien heeft het onze band zelfs versterkt. Hun vader en ik waren en zijn een goed team. Hij had oog voor mijn positie en steunde me. Maar ik ben wijzer geworden. Ik had mijn stem moeten laten horen. 

Wat ik moest leren, geef ik nu door
Wat ik zelf heb moeten leren, zie ik vaak bij andere stiefmoeders terug: vrouwen die hun eigen behoeften op voorhand parkeren. Die hun verlangens niet durven uitspreken, laat staan ze even belangrijk vinden als die van hun partner of stiefkinderen. Waarom zouden hun wensen minder waard zijn? 

Zorgen voor kinderen is de eerste verantwoordelijkheid van de ouder: hen laten opgroeien in liefde en veiligheid. Ouderschap en partnerschap vallen in een samengesteld gezin niet samen. De liefdesrelatie tussen de partners is het fundament van het stiefgezin. Als daarin ruimte is voor elkaars emotionele welzijn en behoeften, ontstaat er stabiliteit en samenwerking. Een bedding die het hele stiefgezin ten goede komt. 

Ook de stiefouder draagt verantwoordelijkheid. Kinderen hebben recht op veiligheid, stabiliteit en een omgeving zonder loyaliteitsconflicten. Dat zijn geen extra’s, maar voorwaarden voor een gezonde ontwikkeling. 
Dat betekent niet dat er liefde hoeft te zijn of te komen tussen stiefmoeder en de kinderen van haar geliefde. Zelfs een hartelijke relatie kun je niet afdwingen. Wat je wél kunt bieden, is duidelijkheid, voorspelbaarheid en ruimte en dat maakt al veel verschil. 

Natuurlijk laat je als stiiefmoeder regelmatig je eigen belang wijken. Waar het om gaat, is dat er tussen je geliefde en jou ruimte is om belangen af te wegen en dat die van jou óók serieus genomen worden. 

Alle belangen morgen er zijn
Laat ik een voorbeeld geven. Vader en stiefmoeder hebben samen drie weken vrij. In de eerste twee weken zijn de kinderen mee op vakantie geweest. De derde week zullen de geliefden samen zijn, de kinderen gaan naar hun moeder. Vlak voor die derde week blijkt dat hun moeder onverwacht een paar dagen moet werken. “Dan blijven we wel bij jullie,” zeggen de kinderen. 

Stiefmoeder had zich juist verheugd op die week samen. Vader aarzelt, een week samen is heerlijk, maar hij vindt het ook geen probleem als de kinderen blijven. Maar stiefmoeder heeft andere wensen.
 
Dit is zo’n moment waarop álle belangen op tafel horen te komen. En waarin de wensen van de kinderen niet automatisch voorgaan. Toch gebeurt dat vaak wel. Vader wil niet kiezen. Soms is het ook een blinde vlek bij vaders, bij stiefmoeders soms ook.
 
Zodra het over de kinderen gaat, doet stiefmoeder bij voorbaat een stap terug. “Dat kan ik toch niet maken? Zijn kinderen willen het en voor hun vader is het lastig nee te zeggen”. Oh ja?? En jij dan? Waar blijf jij in dit verhaal? Laat je stem horen. 
 
Wat ik soms zie bij vrouwen is het al lastig genoeg om te bedenken wat ze eigenlijk willen. Bang om niet loyaal te zijn. Of uit gewoonte stellen ze hun belang achter dat van anderen.

Om mee te nemen
Neem de tijd om na te denken én na te voelen, lieve stiefmoeder. Sta stil bij wat jij echt wilt, los van verwachtingen van wie dan ook, inclusief die van jezelf. Dat is het beginpunt. 

Als je helder hebt wat jij belangrijk vindt, kun je bewuster kiezen: waar sta ik voor, waar kan ik in meegaan? Niet vanuit automatisch gedrag, maar vanuit vrije keuze. 

Geef je vaker toe uit gewoonte en blijft jouw eigen stem op de achtergrond?
Misschien is het tijd om samen met mij te verkennen hoe jij weer ruimte kunt innemen.