verhelderen - verbinden - verdergaan

Je wilde zijn geliefde worden, niet per se de stiefmoeder van zijn kinderen. “Maar hij was niet vrij verkrijgbaar”, zoals een vriend zo mooi verwoordde.

Daarmee horen zijn kinderen in jouw leven. Welke rol als stiefmoeder jij jezelf ook toedicht, marginaal of heel actief en betrokken, ze zijn onderdeel van je leven. Je leven en keuzes zullen jaren mede gebaseerd zijn op de behoeften van de kinderen.

Hoe ga je om met alle uitdagingen en tegelijkertijd een fijn en betekenisvol leven inrichten? Dat er wordt voldaan aan de psychologische basisbehoeften is daarbij essentieel.

Onze basisbehoeften
Met de biologische basisbehoeften zijn we bekend: voeding, onderdak, warmte etc. Er zijn ook psychologische basisbehoeften:

1.    Competentie
2.    Verbondenheid
3.    Autonomie

Wat houden de 3 psychologische basisbehoeften in
Competentie: het gevoel hebben dat we effectief zijn en onze capaciteiten kunnen benutten. Het gaat niet zozeer om wat we geleerd hebben, maar om ons vertrouwen in eigen acties en onze kwaliteiten.
 
Autonomie: vertrouwen dat wij zelf de regie hebben, aan het stuur zitten, mogen leven vanuit onze eigen waarden, ruimte hebben om eigen keuzes te maken en zelf verantwoordelijk te zijn. Autonomie is trouwens niet hetzelfde als onafhankelijkheid. We zijn nooit onafhankelijk: we bakken niet ons eigen brood, we hebben anderen nodig voor onze treinreis etc.
 
Autonomie heeft ook alles te maken met ‘stief op eigen wijze’. Dat jezelf keuzes kunt maken, over je rol, los van ‘wat er van je wordt verwacht’. Er is geen blauwdruk voor het stiefmoederschap, dus zelf kiezen hoe je je rol als stiefmoeder invult.

Relationele autonomie in je stiefgezin
Verbondenheid (ofwel relationele autonomie): het behoren tot groepen, waar je gewaardeerd wordt en jezelf kunt zijn. Groepen kunnen zijn: je collega’s, je familie, je vriendengroep, de buren en natuurlijk het (samengesteld) gezin.
 
Over relationele autonomie binnen het samengesteld gezin valt wel het nodige te zeggen. De elementen van relationele autonomie zijn: behorend tot een groep, gewaardeerd worden, jezelf kunnen zijn. Voel jij je gewaardeerd? Mag jij jezelf zijn? Voel jij je minder op je gemak als zijn kinderen er zijn Word je er onzeker van? Ervaar je soms eenzaamheid en voel je je regelmatig een buitenstaander? Dat heeft regelrecht te maken met het missen van verbondenheid. Natuurlijk gebeurt het af en toe. Als het echter structureel is, mis je in het samengesteld gezin mogelijk de relationele autonomie.
 
En voor vader en de stiefkids? Vader die zich in alle bochten wringt om stiefmoeder en zijn kinderen tevreden te houden? En de kinderen die dolgraag vaker alleen iets willen doen met hun vader en dat niet durven te zeggen?

Voor alle leden van het samengesteld gezin is het belangrijk verbondenheid te ervaren.

En verder?
De psychologische basisbehoeften worden niet zo hoog gewaardeerd als de fysieke basisbehoeften en dat is niet terecht. Als de psychologische basisbehoeften worden gefrustreerd leidt dat tot ongewenst gedrag, bijv. rancune, pesten en polariseren. Terwijl de aanwezigheid van de psychologische basisbehoeften goed is voor onze eigenwaarde en leidt tot omzien naar elkaar. Bovendien stelt het ons in staat om minder leuke, maar wel belangrijke dingen langer vol te houden.
 
Sta af en toe eens stil bij de aanwezigheid van competentie, autonomie en verbondenheid in jullie samengesteld gezin. Hoe is het daarmee gesteld? Een belangrijke graadmeter is of er oog is voor de behoeften van álle leden. Komen de belangen van vader, stiefmoeder én kinderen voldoende aan bod?  
 
Hoe kun je je eigen psychologische basisbehoeften vormgeven? Hieraan tijd besteden is goede zelfzorg.

PS
Het gedachtengoed van de psychologische basisbehoeften is ontwikkeld door Decy en Ryan. Verder heb ik gebruikgemaakt van de Podcast Ecosofie van Marnix Kluiters nummer 78 in gesprek met Chi L. Chiu (oprichter en directeur van Chivo, het kennisinstituut vitaliteit). Titel van deze aflevering: de homo collaboratus.