verhelderen - verbinden - verdergaan

Afgelopen weekend werd de activist in me weer wakker. In een rubriek in een ochtendkrant, kwam de vraag van een vrouw (stiefmoeder) wat ze moest doen. Zij wil niet vliegen, maar haar man wel. Die gaf aan dat als zij niet meeging, hij wel op (verre) stedentrip ging met zijn dochter. Lezers mogen dan hun advies geven. Eén man was er snel klaar mee. Ik parafraseer: “Het lijkt erop dat uw partner pas aan zijn dochter denkt, als u niet kunt of wilt. U wilt natuurlijk niet tussen vader en dochter komen, want u weet dat u op de tweede plaats hoort te komen. Dus laat uw man met zijn dochter gaan.”

Wat klopt hier niet?
Het belerende toontje valt direct op en dan de inhoud. Ten eerste waarom zou de man niet met zijn vrouw op vakantie mogen, ook al heeft hij een dochter? Daarna het impliciete verwijt dat de vrouw tussen de man en zijn dochter in staat. Tenslotte wordt de vrouw/stiefmoeder vakkundig in de hoek gezet: “u weet dat u op de tweede plaats hoort te komen”. @@dxd^&g#bsa#^)#, dacht ik ongeveer.

Eerste of tweede plaats?
Laten we het over de tweede plaats hebben voor stiefmoeders. Staat zij op de tweede plaats? Veel stiefmoeders denken in termen van eerste of tweede plaats. Maar is dat wel de goede vraag? Zelfs in een kerngezin waarin beide geliefden ouders zijn van dezelfde kinderen is het al een lastige vraag om te beantwoorden. Staan de kinderen of staat moeder op de eerste plaats?

Het probleem met de discussie over de eerste of de tweede plaats is dat er sprake is van een rangorde. Als bij een wedstrijd, iemand wint. Dat is volgens mij niet de goede vraag.

Welke plek heeft stiefmoeder?
De echte vraag is volgens mij welke plek stiefmoeder heeft en mag innemen en wat dat betekent in het dagelijks leven. Als de relatie zich bestendigt, is dit de vraag die naar boven komt. Het is een relevante vraag, we willen allemaal weten welke plek we hebben. Ik hoor stiefmoeders ook vaak verzuchten: ”ik weet mijn plek niet”, dat maakt onzeker en op den duur ongelukkig. Systemisch sta je naast je geliefde, dat is je plek. Maar dat maakt het niet tot de eerste plaats. 
De vraag welke plek je inneemt is een andere vraag dan welke rol je als stiefmoeder hebt. Dat laatste is afhankelijk van omstandigheden. Hoelang zijn jullie samen? Wonen jullie in één huis? Hoe oud zijn de kinderen? Welke rol wil je en wat past bij je? 

Jullie relatie eerst; die is het fundament van het samengestelde gezin*
Deze stelling roept altijd veel reacties op. Als ouder zijn je kinderen je eerste verantwoordelijkheid: hen kleden, opvoeden, liefhebben, beschermen en veiligheid bieden. Als partner is de volwassen relatie tussen vader en stiefmoeder de eerste prioriteit. Zo versterk je de relatie, er kan stabiliteit ontstaan, samenwerking, goede communicatie met uitwerking op het hele samengestelde gezin. Dit kan alleen ontstaan als tussen partners zorg is voor elkaars behoeften en emotioneel welbevinden. De kinderen hebben al eens het einde meegemaakt van een gezin, dat hoeven ze niet nog een keer mee te maken. Mettertijd verlaten de kinderen het huis, hopelijk als zelfstandige, capabele en liefdevolle volwassenen. Tijd en aandacht voor je liefdesrelatie zorgen ervoor dat je niet met een vreemde blijkt samen te wonen zodra de kinderen uit huis zijn. Bovendien geef je de kinderen een prachtig voorbeeld hoe een liefdevolle, gelijkwaardige en volwassen liefdesrelatie eruit kan zien. Van hun ouders kunnen ze dat niet meer leren.

De keuze voor de geliefde is aan de ouder
Ik realiseer me goed dat er hierboven vanuit wordt gegaan dat vader en stiefmoeder in één huis wonen. Wat als er geen sprake is van een samengesteld gezin? De relatie tussen de geliefden mag hoe dan ook een belangrijke prioriteit zijn, in het leven van beiden.

Kinderen kunnen moeite hebben met de keuze voor de partner. Soms uit loyaliteit, soms omdat ze lang alleen zijn geweest met hun ouder. Soms hebben ze geen zin om tijd en aandacht met een nieuwe partner te delen. Helaas, kinderen gaan hier niet over.

Ieder mens mag zijn verlangen naar een partner volgen en die behoefte vervullen. Daarvoor heeft hij geen toestemming nodig van zijn kinderen. Gescheiden ouders mogen een liefdesrelatie hebben, ook als de kinderen daarop niet zitten te wachten. De partnerkeuze is zijn keuze.

Het is aan ouders om hierover duidelijkheid te verschaffen. Als er zorgen zijn over de nieuwe partner, mag dit natuurlijk worden besproken, maar de keuze ligt bij de ouder. Hij kiest zijn eigen geliefde. Inmenging van de kinderen hierbij is systemisch onjuist, maar kan ook negatieve invloed hebben op de liefdesrelatie en op termijn ook tussen vader en kinderen in komen te staan.

Tenslotte
Er is geen sprake van een rangorde, de eerste of welke plaats dan ook. De liefdesrelatie is belangrijk en mag er zijn. De eerste verantwoordelijkheid is voor de kinderen. Het maakt leven in een samengesteld gezin tot een vorm van evenwichtskunst. Ook in een kerngezin, maar zoals altijd is het in een stiefgezin complexer. Het leven is niet of/of, wel en/en. Er is plek voor iedereen. 

*Dit is een van de essenties van het samengesteld gezin volgens Erin Careless, PHD, die regelmatig schrijft in Stepmommagazine