verhelderen - verbinden - verdergaan

"Waarom hoor ik alleen wat ik verkeerd doe en nooit wat ik goed doe?” Deze uitroep zal iedereen bekend voorkomen, van zichzelf of van iemand in haar omgeving. Ik hoor het vaak in coaching van stiefmoeders en hun partners.

Ons brein
In de tijd van de jager-verzamelaars was het extreem belangrijk om gevaren te detecteren. Er waren toen meer werkelijke en fysieke gevaren dan nu. Ons stokoude brein is daarop nog gericht. Dus is het natuurlijk om op te merken wat niet goed gaat. Negatieve ervaringen hebben meer invloed op ons brein dan positieve. Rick Hanson, een Amerikaanse psycholoog, beschrijft mooi dat ons brein werkt als klittenband voor negatieve ervaringen. Kritiek valt ons dus meer op dan complimenten.
 
We zijn meer dan ons stokoude reptielenbrein. Inmiddels beschikken we ook over onze  neocortex, waardoor bewuste keuzes kunnen worden gemaakt.
 
Een compliment is een voorbeeld van waardering uitspreken. Ieder mens heeft behoefte aan waardering, waardering is ook een vorm van erkenning. Bij erkenning gaat het erom dat je wordt gezien in wat je doet en betekent, bijvoorbeeld als partner of in je samengestelde gezin. Met een compliment spreek je je waardering uit, waardoor iemand erkenning ervaart.

Soms hebben stiefmoeders het gevoel dat ze er alleen voor staan. Dat het lastig voor ze is in het samengestelde gezin. Complimenten krijgen zorgt daarbij voor waardering en erkenning. We zijn als mensen meer gelijk aan elkaar dan dat we van elkaar verschillen. Ook onze stiefkids hebben behoefte aan waardering en erkenning, zij vinden hun leven soms ook ingewikkeld. Laat hen je waardering merken. Datzelfde geldt voor onze geliefden. Vaak hoor ik juist van vader de verzuchting dat zijn geliefde vooral ziet wat niet goed gaat. Stiefmoeders zijn vaak scherpe observators. Let op wat goed gaat en focus je je daarop. Het leven wordt lichter en luchtiger als we ons gewaardeerd voelen.

Complimenteren kun je leren
Het is dus heel nuttig om te gaan oefenen met complimenten maken, vooral als je er niet zo goed in bent. De ene mens geeft van nature wat gemakkelijker complimenten dan de ander.

Een paar tips:

1. Ik hoor heel vaak dat je niks hebt aan niet-gemeende complimenten. Uiteraard. Maar dat is geen excuus om dan maar helemaal geen complimenten te maken. Een eenvoudig hulpmiddel hierbij is je intentie. Voel je oprechte waardering voor iemand of iets wat zij/hij heeft gedaan, dan zal een compliment als oprecht worden ervaren. Let dus op je intentie;
2. Schrijf van al je huisgenoten eens drie dingen op die je in hen waardeert. Vooral ook als je af en toe je stiefkinderen lastig vind. Als je kijkt naar wat je waardeert, heb je focus op het positieve en gaan complimenten je makkelijker af. Je hoeft deze drie voorbeelden niet te gebruiken als je een compliment maakt, het helpt je om minder te letten op het negatieve en te kijken naar wat goed gaat. En nu je toch bezig bent: schrijf ook drie dingen op die je in jezelf waardeert;
3. Complimenten geven is soms niet eenvoudig, reageren op complimenten is voor velen ook niet gemakkelijk. Een compliment is een cadeautje. Dus je kunt heel eenvoudig terugzeggen: “Dankjewel”, “Wat aardig van je” of “Wat leuk dat je dat zegt”.

Groei- en statische mindset
Nu we leren complimenteren, gaan we het goed doen. Ken je de groei (growth) mindset en de statische (fixed) mindset? De persoon met een groei mindset staat open voor leren, ontwikkelen en mag van zichzelf falen en opnieuw beginnen. Wie een statische mindset heeft, is bang te falen en vind het lastig om nieuwe dingen te ontwikkelen etc. Het  gedachtengoed van de fixed en de growth mindset is afkomstig van Carol Dweck. Deze theorie beschreef ze in haar boek Mindset: The New Psychology of Success (2006).
 
Wat uit onderzoek van Carol Dweck blijkt, is de grote rol van complimenten. Als je complimenten op persoonskenmerken geeft, leidt dat eerder tot een statische mindset. Je gaat ervan uit dat eigenschappen en competenties vastliggen en niet meer ontwikkeld worden. Dan is het lastig fouten maken, want je ervaart snel het gevoel te falen. Complimenten op proces geven het signaal dat je aan het leren bent. Dat je fouten mag maken en dat je beter kunt worden. Vaardigheden liggen immers niet vast. Zelfs iets als IQ, dat volgens velen vastligt, is ontwikkelbaar. Iedereen wordt met een groei mindset geboren, onze ontwikkeling kan ervoor zorgen dat we een meer statische mindset krijgen of onze groei mindset verder ontwikkelt. Onze opvoeders, leraren, en andere mensen in onze omgeving hebben, naast onszelf, hier een rol in.

Effectieve complimenten
Effectieve complimenten zijn gericht op persoonskenmerken of op proces; persoonskenmerken en proces zijn ook te beschouwen als aangeboren of aangeleerd. Voorbeelden van complimenten op persoonskenmerken: wat ben je slim, mijn geweldige (stief)dochter. En voorbeelden van complimenten op proces: wat heb je goed je best gedaan, wat heb je dat goed aangepakt. In proces-complimenten zitten beweging en ontwikkeling. Door deze manier van complimenteren kan de ontvanger zich bewust worden welke aanpak heeft gezorgd voor het mooie resultaat. Dat kan zij gaan herhalen en werkt zo versterkend.
 
Extra effectief versterkend is een proces compliment in vragende vorm: “Hoe ben je tot dat mooie resultaat gekomen?" Voel je wat er dan gebeurt? Het is een prachtige manier om mensen te versterken in hun ontwikkeling, en dat is niet alleen beperkt tot onze (stief)kids.
 
Als je wilt dat je geliefde vaker zijn kinderen aanspreekt, of betere afspraken maakt met de moeder van zijn kinderen, kun je bijvoorbeeld zeggen: “Wat ben ik blij dat je dat zo succesvol hebt aangepakt”. Als dat geen waardering en erkenning is!
 
Voor wie wat meer wil weten, kijk op deze website:
https://platformmindset.nl/download-items/. Op dit platformmindset vind je mooie downloads van onder andere complimentenposters.

Tot slot
Alleen proces gerichte complimenten geven, zal niet lukken. Het is ook af en toe heerlijk om je geliefde te knuffelen en te zeggen dat hij geweldig is of een lieve papa. Het is goed te weten wat het effect is van de verschillende soorten complimenten.
 
Complimenten ontvangen zijn balsem voor onze ziel, we koesteren ze. Complimenten geven is ook fijn, je geeft iemand iets moois en toont je waardering. Complimenten zijn de smeerolie binnen al onze relaties. Ze zijn gratis: maak er ruimhartig gebruik van.